Ba mươi tết thì hầu như bao giờ cũng là một ngày bận rộn, ồn ào và náo nhiệt nhất trong năm ở Rạch Giá.

Kể từ 5, 6 giờ sáng, lúc mặt trời vẫn còn chưa ló dạng thì đã nghe tiếng rao bán “Ai mua bánh mì nóng giòn đây ?” của mấy đứa trẻ. Cái bao bố màu trắng đục đựng bánh mì mà tụi nó quảy trên lưng, tuy mỏng vậy mà cũng giữ được bánh mì nóng giòn lâu lắm.Mấy đứa khác rao bán “Bánh bò, dầu cháo quẩy, bánh tiêu đây” thì đội cái xề bánh trên đầu.Chiếc đầu có vấn cái khăn nhỏ cho êm. Một tay thì bọn chúng vịn phía ngoài vành của xề bánh để đi cho vững. Đôi chân trông gầy guộc vậy đó mà bước đi cũng thoăn thoắt nhanh ghê.

Trời còn tờ mờ sớm mà đã thấy có người ngồi chờ đợi ở bến xe Liên Trung trên đường Duy Tân gần góc phố Phó Điều. Chắc ai ai cũng hối hả muốn đón mấy chuyến xe chót trong ngày cuối năm để còn kịp về đoàn tụ và ăn tết với gia đình. Cái con đường Duy Tân có hàng cây me khá cao khoảng giờ đó vẫn còn im phăng phắt. Hai tiệm bán đồ chơi Cái Ký và Võ Thành, đối diện bến xe vẫn chưa mở cửa. Chỉ có tiệm phở Anh Viên nằm ở góc đường là có đèn le lói, chắc để bán sớm cho mấy người đi xe. Mấy chiếc xe đò Liên Trung, sơn màu xanh lá cây, thường được đổ đầy bình từ cây xăng trước tiệm Lý Thanh Hưng gần đó trước khi ghé bến. Khi xe bắt đầu chuyển bánh thì mấy anh lơ xe, cố trườn hơn nửa mình ra khỏi cửa xe vói hỏi mấy người đi đường “Đi Xì Gòn hong? Đi thì mau lên xe luôn nha”. Ra tới ngoài cổng Tam Quan thì nhiều hành khách, đa số là dân quê bán hàng, thường hay đứng đợi xe bên vệ đường với mấy cái lồng heo lồng gà lồng vịt bên cạnh. Mấy chiếc lồng này được cột chặt trên mui xe, chung với đám hành lý to lớn hoặc là xe đạp, và có khi có luôn cả xe gắn máy.

Chẳng bao lâu thì đường phố bắt đầu sinh động hẳn ra. Tiếng người, xe cộ từ từ trổ lên. Như thường lệ thì mấy tiệm buôn mở cửa từ 7 giờ sáng, quán cà phê sẽ mở sớm hơn và tiệm thuốc tây thì mở trể hơn.

Đi ngược từ bến xe Liên Trung lên về phía chợ nhà lồng thì sẽ nhìn thấy nhà sách Tân Tiến ở cạnh cái ngã ba, trước khi vô tới khu chợ. Tiệm này có đặt chiếc bàn để những tờ nhật báo như Tia Sáng, Trắng Đen phía trước cho người ta dễ lấy. Có người đi xe đạp tắp lại bên vệ đường, giơ tay rút lấy tờ báo rồi trả tiền mà khỏi phải xuống xe. Còn mấy tờ tạp chí, tuần báo hay nguyệt san như Phụ Nữ Diễn Đàn, Phụ Nữ Đẹp, Mầm Non, Thằng Bờm thì được đặt trên cái kệ dựng sau cái bàn để nhật báo.Sách thì phải vào trong tiệm mới tìm thấy.Sách giáo khoa cũng có bán ở đây.

Nhìn qua phía bên phải, cách nhà sách Tân Tiến không xa, người ta sẽ tìm thấy anh Hứng, một kiện tướng của đội banh bóng rổ Kiện Lực mang số 13, ngồi trong cái sạp làm ổ khóa và mài dao gần đó.

Nhộn nhịp và ồn áo nhất phải nói là khu chợ nhà lồng. Con đường chạy quanh khu chợ nhà lồng chỉ cho xe chạy một chiều. Từ sau tượng ngài Nguyễn Trung Trực cho tới chợ nhà lồng là các hiệu buôn nhỏ, được lợp bằng mái tôn thấp.Ở đây đại đa số là tiệm vải.Khu này có một lần bị cháy, nhưng được cất lại một thời gian ngắn sau đó.Rất nhiều bạn học trường Minh Đức có gia đình buôn bán vải ở khu này.Vì học sinh đã được nghỉ tết trước vài ngày, ai đi chợ mà ham ghé lại tán dóc với mấy người bạn học đứng phụ gia đình bán hàng thì có khi mất cả tiếng đồng hồ dễ như chơi.

Xuyên qua mấy tiệm vải này thì tới chợ nhà lồng. Cái ranh giới từ mấy tiệm bằng tôn thấp nối qua chợ nhà lồng là một loạt hàng gánh bán các loại bánh như bánh khoai mì, bánh chuối nướng và bánh gan v.v… Chợ nhà lồng cũng được chia thành nhiều khu. Phía đầu đối diện hai chợ cá đồng và cá biển thì phần nhiều bán rau cải, còn phía cuối trong nhà lồng chợ là nơi bán thức ăn vặt như bún cá, cháo giò heo, bánh canh. Muốn ăn sương sa hột lựu thì chỉ có một chị ngồi bán ở một góc trong chợ nhà lồng nhưng mà ngon tuyệt.

Ngày hôm nay thì mấy người lái buôn dưa hấu bán đắt hàng lắm. Mấy trái dưa hấu to và tròn thì được đại đa số người mua ưa chuộng chọn lựa mang về chưng bàn tết. Các hiệu buôn thường ngày dù đồ đạc hàng hóa có bề bộn cỡ nào đi nữa thì mấy ngày này cũng cố gắng thu xếp một nơi, một góc trống dùng để chưng tết. Bàn chưng thì chỉ cần một hoặc hai trái dưa, bên ngoài có dán tấm liễn vuông mang chữ “Xuân” hay chữ “Phước”, cộng thêm mấy chai xá xị, dĩa hạt dưa đỏ, và thêm một nhánh hoa cho đẹp là đủ rồi.

Ai muốn mua cây về chưng thì phải lội bộ qua chợ bông ở bên bến xe Hà Tiên. Mấy loại cây như Vạn Thọ, Cúc, Bông Giấy thì bán chạy nhất vì thân cây nhỏ, dễ chưng ở trên bàn và không chiếm chỗ nhiều. Cũng có gia đình thích mua một cành hoa về chưng trong bình mà thôi. Lúc hết tết thì khỏi phải lo lo việc vun trồng phân bón, nuôi cây chi cho phiền phức.

Mấy rạp chiếu bóng thì cũng đã chuẩn bị mấy phim hay để chiếu tết. Rạp hát Nghệ Đô ngày thường chỉ chiếu vài xuất như 2 giờ trưa, 7 giờ 30 và 9 giờ 30 tối, thì ngày tết sẽ bắt đầu từ 8, 9 giờ sáng, rồi cứ cách hai tiếng thì chiếu một phim mãi cho tới 11, 12 giờ khuya. Mấy phim của Lý Tiểu Long thường là được để dành chiếu tết vì rất ăn khách. Có người từ các vùng lân cận như Tắc Cậu, Rạch Sỏi, Minh Lương cũng nhân mấy ngày nghỉ lễ mà xúm nhau đi ra Rạch Giá xem hát. Trước rạp hát cũng có nhiều người bày trò chơi lắc bầu cua cá cọp.Riêng rạp Đồng Thinh thì đã có một đoàn cải lương đóng đô ở đó, có khi suốt luôn cả tháng. Họ cũng lựa mấy tuồng cải lương vui nhộn hay mấy vở kiếm hiệp hương xa để hát tết thay vì mấy tuồng quá ư là lâm ly bi đát. Mấy bà già trầu thì ghiền coi cải lương dữ lắm. Thường mấy bả dắt mấy đứa cháu nội cháu ngoại đi theo, rồi ngồi vắt vẻo một chân trên ghế, say sưa theo dỏi từng câu vọng cổ, từng câu đối thoại một đang diễn ra trên sân khấu.

Chừng 4, 5 giờ chiều thì chợ đã sắp tan. Hôm nay các chợ cùng với các tiệm buôn đều dọn hàng sớm hơn thường lệ để còn về nhà kịp chuẩn bị làm lễ giao thừa.Có nhà đã đặt bàn thờ ra trước sân từ xế chiều. Chờ khi cúng xong thì gia đình sẽ quây quần sum vầy ăn buổi cơm đoàn viên. Nhưng cũng có nhiều gia đình chờ đến tối mới bày bàn hương án ra ngoài lan can nhà, rồi cứ để y nguyên như vậy cho đến hết giao thừa.

Ba mươi tết thì hầu như bao giờ cũng là một ngày bận rộn, ồn ào và náo nhiệt nhất trong năm ở Rạch Giá.Qua tới ngày hôm sau, ngày mồng một tết, thì quang cảnh sẽ hoàn toàn trái ngược …